PROGRAM HAKKINDA


1) Program, ölen kişinin eğer erkek evladı varsa, vasiyet ve borçtan arındırılmış mirası tamamıyla ölenin çocukları arasında erkek çocuğa iki kız çocuğun payı denk gelecek şekilde taksim etmektedir. Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Allâh çocuklarınız hususunda size vasiyet ediyor: Erkeğe iki dişinin payının dengi vardır.’ (Nisa/11) Bu durumda ana-babaya, kardeşlere ve eşlere herhangi bir hisse söz konusu değildir.


2) Şayet ölen kişinin erkek çocuğu yok ancak kız çocukları var ise (Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ancak, şayet çocuklar kız ise…’ Nisa/11) o takdirde vasiyet ve borcun ödemesinden sonra paylar şöyledir:

  • Kız çocuklarının toplam payı: Malın üçte ikisi.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ancak, şayet çocuklar kız ise, o takdirde ♀nlara bıraktığının üçte ikisi vardır.’ (Nisa/11)
  • Şayet kız çocuğu tek ise payı: Malın yarısı.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Yok, eğer tek bir dişi ise, o takdirde ♀na yarım vardır.’ (Nisa/11)
  • Ana-babaya, her birine, kız çocuklarından arta kalan malın altıda biri.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ana-babasına da, o ikisinden her birine, bıraktığından altıda bir vardır eğer onun çocuğu var ise.’ (Nisa/11)
  • Kocaya kız çocuklarından arta kalan malın dörtte biri.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ancak, şayet ♀nların bir çocuğu var ise, o takdirde sizin için ♀nların bıraktığından dörtte bir vardır.’ (Nisa/12)
  • Eşlere, her birine, kız çocuklarından arta kalan malın sekizde biri.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ancak, şayet sizin bir çocuğunuz var ise, o takdirde ♀nlar için bıraktığınızdan sekizde bir vardır.’ (Nisa/12)
  • Bu durumda ölenin kardeşleri için bir pay söz konusu değildir.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ve eğer bir adam kelale biçiminde varis olunuyorsa…’ (Nisa/12)

3) Şayet ölen kişinin ne erkek ne de kız çocuğu var ise nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ancak, şayet onun hiç çocuğu yok ise…’ Nisa/11 (kelale durumu), o takdirde vasiyet ve borcun ödemesinden sonra paylar şöyledir:

  • Annenin payı: Malın üçte biri (ölenin babası var ve birden fazla kardeşi yok ise).
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ancak, şayet onun bir çocuğu yok ise ve ana-babası ona varis oldular ise, o takdirde onun annesi için üçte bir vardır.’ (Nisa/11) Fakat, eğer ölenin babası yok ise o takdirde anne, payı sınırlanmamış bir varise dönüşür ve bu payına ilaveten eksik varislerin paylarını da alır.
  • Annenin payı: Malın altıda biri (ölenin hem babası hem de birden fazla kardeşi var ise).
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ancak, şayet onun bir çocuğu yok ise ve ana-babası ona varis oldular ise, o takdirde onun annesi için üçte bir vardır. Ancak, şayet onun kardeşleri var ise, o takdirde onun annesi için altıda bir vardır.’ (Nisa/11) Fakat, eğer ölenin babası yok ise o takdirde anne, payı sınırlanmamış bir varise dönüşür ve bu payına ilaveten eksik varislerin paylarını da alır.
  • Tek kardeşin payı: Malın altıda biri.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ve eğer bir adam kelale biçiminde varis olunuyorsa yahut bir kadın, kendisinin de bir erkek kardeşi yahut bir kız kardeşi var ise, o takdirde o ikisinden her biri için altıda bir vardır.’ (Nisa/12)
  • Birden fazla kardeşin toplam payı: Malın üçte biri.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ve eğer bir adam kelale biçiminde varis olunuyorsa yahut bir kadın, kendisinin de bir erkek kardeşi yahut bir kız kardeşi var ise, o takdirde o ikisinden her biri için altıda bir vardır. Ancak, şayet onlar bundan daha çok iseler, o takdirde onlar üçte birde ortaktırlar.’ (Nisa/12)
  • Kocanın payı: Malın yarısı.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Sizin için de eşlerinizin bıraktığının yarısı vardır; eğer ♀nların bir çocuğu yok ise.’ (Nisa/12)
  • Eşlere, her birine, anne ve kardeşlerin toplam payı (malın yarısı) dışındaki malın dörtte biri.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘♀nlar için de sizin bıraktığınızdan dörtte bir vardır; şayet sizin bir çocuğunuz yok ise.’ (Nisa/12)
  • Babaya, birinci ve ikinci evredeki eksik varislerin paylarının tamamı.
    Nitekim Allah babayı varis olarak anmış ancak payını sınırlandırmamıştır: ‘Ancak, şayet onun bir çocuğu yok ise ve ana-babası ona varis oldular ise, o takdirde onun annesi için üçte bir vardır.’ (Nisa/11)
  • Ana-baba yoksa yegâne kız kardeşe malın yarısı.
    Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Bir kişi helâk olursa, çocuğu yok ama bir kız kardeşi var; o takdirde ♀na bıraktığının yarısı vardır.’ (Nisa/176)
  • Ana-baba yoksa kız kardeşlere, birinci ve ikinci evredeki eksik varislerin toplam payının üçte ikisi. Nitekim Allah şöyle buyurmaktadır: ‘Ancak, şayet o ikisi iki dişi ise, o takdirde o ikisine bıraktığından üçte iki vardır.’ (Nisa/176)
  • Ana-baba yoksa erkek kardeş(ler)e, birinci ve ikinci evredeki eksik varislerin paylarının tamamı.
    Nitekim Allah erkek kardeşin payını sınırlandırmamıştır: ‘♂ da ♀na varis olur eğer ♀nun bir çocuğu yoksa.’ (Nisa/176)
  • Ana-baba yoksa erkek-kız karma kardeşlere, birinci ve ikinci evredeki eksik varislerin paylarının tamamı (erkek kardeşe iki kız kardeşin payı denk gelecek şekilde).
    Nitekim Allah karma kardeşlerin toplam payını sınırlandırmamıştır: ‘Yok, eğer erkekli kızlı kardeşler iseler, o takdirde erkeğe iki dişinin payının dengi vardır.’ (Nisa/176)